Blog

Wymiar urlopu wypoczynkowego

Pracownicy mają prawo do urlopu wypoczynkowego zależnego od długości ich stażu pracy. Wymiar urlopu to:

• 20 dni na rok kalendarzowy dla pracowników z doświadczeniem poniżej 10 lat,
• 26 dni dla pracowników ze stażem pracy co najmniej 10 lat.

Warto pamiętać, że urlop na żądanie jest wliczany w wymiar urlopu wypoczynkowego i pracownik może skorzystać z maksymalnie 4 dni urlopu na żądanie w ciągu roku. Okresy nauki są również wliczane do stażu pracy, zgodnie z programem nauczania szkoły lub uczelni, a pracownikowi przysługuje uwzględnienie tylko tych szkół, które zapewniają najwyższą liczbę lat możliwą do uwzględnienia.

Jeśli pracownik ukończył:

• zasadniczą szkołę zawodową lub równorzędną – do stażu wlicza mu się nie więcej niż 3 lata,
• średnią szkołę zawodową – do stażu wlicza mu się nie więcej niż 5 lat,
• średnią szkołę zawodową dla absolwentów zasadniczych (równorzędnych) szkół zawodowych – do stażu wlicza mu się nie więcej niż 5 lat,
• średnią szkołę ogólnokształcącą – do stażu wlicza mu się nie więcej niż 4 lata,
• szkołę policealną – do stażu wlicza mu się nie więcej niż 6 lat.

Jeśli pracownik uczy się lub uczył w trakcie swojego zatrudnienia, to właśnie staż pracy decyduje o wymiarze jego urlopu wypoczynkowego, to do określenia jego stażu pracy wliczasz jedynie ten okres, który jest dla niego korzystniejszy - czyli albo okres zatrudnienia, albo okres nauki.

Jakie są obowiązki informacyjne pracodawcy

Pracodawca musi w ciągu 7 dni od zawarcia umowy o pracę poinformować pracownika o warunkach jego zatrudnienia, w tym o wymiarze urlopu wypoczynkowego. Informacja ta może zostać przekazana w ramach ogólnej informacji o uprawnieniach pracownika lub oddzielnej informacji pisemnej. W przypadku informacji pisemnej należy wpisać wymiar urlopu wypoczynkowego lub wskazać odpowiednie przepisy prawa pracy, które regulują ten wymiar. Informacja ta powinna być spersonalizowana i zawierać informacje dotyczące normy czasu pracy czy okresu wypowiedzenia. Jeśli dojdzie do zmiany wymiaru urlopu wypoczynkowego, należy powiadomić pracownika o tym fakcie i wręczyć mu kolejną informację o nowym wymiarze urlopu wypoczynkowego. Informacja ta musi być zapisana na piśmie i podpisana przez pracownika, a także trafiać do jego akt osobowych.

Jak obliczać wymiar urlopu wypoczynkowego

Wymiar urlopu, który przysługuje pracownikowi, zależy od jego okresu pracy i nauki.

1. Pracownik zatrudniony na pierwszą umowę o pracę
Osoba rozpoczynająca pierwszą pracę na umowę o pracę zyskuje prawo do urlopu wypoczynkowego, który wzrasta o 1/12 pełnego wymiaru urlopu za każdy przepracowany miesiąc. Pracownik z góry nabywa prawo do kolejnych urlopów w każdym następnym roku kalendarzowym.
 

2. Pracownik zatrudniony u więcej niż jednego pracodawcy
Jeśli pracownik jest zatrudniony w kilku miejscach jednocześnie, to do ustalenia jego prawa do urlopu wypoczynkowego wlicza się okres jego zatrudnienia, który miał miejsce przed nawiązaniem umowy o pracę.

3. Pracownik zatrudniony w niepełnym wymiarze czasu pracy
Podczas ustalania prawa do urlopu wypoczynkowego dla pracownika zatrudnionego na część etatu, stosowane są ogólne zasady uwzględniające wykształcenie oraz staż pracy. Wymiar urlopu jest ostatecznie proporcjonalny do części etatu, na jakiej pracownik jest zatrudniony.

W przypadku, gdy pracownik z pełnego etatu przechodzi na etat częściowy, niewykorzystany urlop przed zmniejszeniem etatu powinien być udzielony zgodnie z warunkami obowiązującymi przed zmianą. Przy ustalaniu wymiaru urlopu wypoczynkowego należy uwzględnić wymiar urlopu, który przysługiwał pracownikowi przy zatrudnieniu w pełnym wymiarze czasu pracy oraz ewentualną wysokość wynagrodzenia, które otrzymywał wówczas (jeśli konieczna byłaby wypłata ekwiwalentu za niewykorzystany urlop). W przypadku obliczania wymiaru urlopu wypoczynkowego zaokrągla się niepełny dzień urlopu w górę.

4. Zatrudnienie pracownika w trakcie roku
Nie ma znaczenia, w jaki sposób nowy pracownik zakończył stosunek pracy z poprzednim pracodawcą, ponieważ nie wpływa to na jego prawo do urlopu wypoczynkowego i jego wymiar. Łączny wymiar urlopu wypoczynkowego przyznany przez poprzedniego i obecnego pracodawcę jest równy wymiarowi urlopu przysługującemu pracownikowi w danym roku kalendarzowym.
Jeśli pracownik wykorzystał już część urlopu wypoczynkowego u poprzedniego pracodawcy, to wykorzystał go on proporcjonalnie do dnia zakończenia stosunku pracy. Informacje o wykorzystaniu urlopu przez pracownika u poprzedniego pracodawcy są zawarte w jego świadectwie pracy. Jeśli pracownik nie ma świadectwa pracy, należy od niego zażądać pisemnego oświadczenia, które potwierdza wykorzystanie urlopu wypoczynkowego oraz jego wymiar u poprzedniego pracodawcy. Wszystkie oświadczenia powinny być przechowywane w aktach osobowych pracownika.
Jeśli pracownik wykorzystał więcej urlopu wypoczynkowego, niż przysługuje mu proporcjonalnie do okresu zatrudnienia, a następnie zmieni pracę, w nowym zakładzie pracy należy uwzględnić wykorzystany urlop. Pracownikowi będzie przysługiwać pozostała liczba dni urlopu zgodnie z wymiarem 20 lub 26 dni do końca roku kalendarzowego. Należy poinformować pracownika o pozostałym wymiarze urlopu, który mu przysługuje.

Udzielanie urlopu wypoczynkowego

Obowiązkiem pracodawcy jest umożliwienie pracownikowi skorzystania z urlopu wypoczynkowego w roku kalendarzowym, w którym nabył do niego prawo. Pracownik ma obowiązek złożyć pisemny wniosek, w którym określi terminy, w których chciałby wykorzystać urlop.

Oto najważniejsze zasady, o których trzeba pamiętać, udzielając urlopu wypoczynkowego:

• jeden dzień urlopu to 8 godzin pracy,
• niepełny dzień urlopu zaokrągla się w górę do pełnego dnia, chyba że pracownik podejmuje pracę po raz pierwszy,
• przy ustalaniu wymiaru urlopu proporcjonalnego niepełny kalendarzowy miesiąc zaokrągla się w górę do pełnego miesiąca, chyba że pracownik podejmuje pracę po raz pierwszy,
• urlop wypoczynkowy jest płatny i zasadniczo powinien być nieprzerwany,
• urlop można podzielić, jeśli pracownik złoży wniosek o urlop w różnych terminach,
• co najmniej jedna część urlopu musi trwać nie mniej niż 14 kolejnych dni kalendarzowych,
• preferencje pracownika co do terminów urlopu wypoczynkowego powinny być brane pod uwagę, ale nie są one wiążące dla pracodawcy,
• pracodawca musi udzielić na żądanie pracownika i w terminie przez niego wskazanym nie więcej niż 4 dni urlopu (urlop na żądanie) w każdym roku kalendarzowym,
• urlop niewykorzystany w danym roku kalendarzowym musi zostać udzielony pracownikowi najpóźniej do dnia 30 września następnego roku kalendarzowego,
• jeśli w trakcie roku kalendarzowego wymiar urlopu wzrasta, pracownikowi przysługuje tzw. urlop uzupełniający.

Kiedy można zmienić termin urlopu

Możliwość zmiany wcześniej zaplanowanego terminu urlopu wypoczynkowego:
Pracownik może złożyć wniosek o zmianę terminu urlopu, jeśli istnieją ważne przyczyny, takie jak choroba członka rodziny, klęski żywiołowe na miejscu spędzania urlopu lub brak możliwości wzięcia urlopu przez małżonka.
Pracodawca może zmienić termin urlopu z powodu szczególnych potrzeb, na przykład w przypadku awarii, kontroli pracodawcy przez organy zewnętrzne lub przesunięcia terminu odbioru obiektu budowanego.
Pracownik ma obowiązek wykorzystać niewykorzystany urlop, który zostanie mu udzielony w innym terminie.

Zmiana wcześniej zaplanowanego terminu urlopu jest obowiązkowa w przypadku określonych przyczyn usprawiedliwiających nieobecność w pracy, takich jak:

• czasowa niezdolność do pracy z powodu choroby,
• izolacja z powodu choroby zakaźnej,
• powołanie na ćwiczenia wojskowe lub na przeszkolenie wojskowe, lub stawienie się do pełnienia terytorialnej służby wojskowej rotacyjnie, na okres do trzech miesięcy,
• urlop macierzyński.

Pracodawca nie może zgodzić się na udzielenie urlopu wypoczynkowego w czasie, gdy pracownik jest niezdolny do pracy, na przykład z powodu choroby. W przypadku choroby podczas urlopu pracownik powinien skorzystać ze zwolnienia lekarskiego, a nie z urlopu.

Kiedy trzeba wykorzystać urlop wypoczynkowy

Zasadniczo pracownik powinien wykorzystać urlop wypoczynkowy w roku kalendarzowym, w którym go nabył. W przypadku niewykorzystanego urlopu pracownik musi skorzystać z niego najpóźniej do dnia 30 września kolejnego roku kalendarzowego. W sytuacji, gdy pracownik nie złożył wniosku o zaległy urlop, pracodawca ma prawo udzielić go pracownikowi, nawet bez jego zgody. Pracownik nie ma uprawnień samodzielnie decydować o wykorzystaniu zaległego urlopu ani rozpocząć urlopu po upływie terminu 30 września bez zgody pracodawcy. W takiej sytuacji nieobecność w pracy nie jest usprawiedliwiona, a pracodawca może uznać takie zachowanie za porzucenie pracy i rozwiązać umowę bez wypowiedzenia z powodu ciężkiego naruszenia obowiązków pracowniczych.